Νίκος Παππάς: «Το Athens Game Festival έσβησε γιατί «ανήκε στους προηγούμενους»

Από τότε που σταμάτησε το Athens Game Festival, δεν υπήρξε δημόσια τοποθέτηση ή πρωτοβουλία για την επαναφορά του από καμία πλευρά του πολιτικού συστήματος. Ποια θεωρείτε ότι είναι η βασική αιτία που ο θεσμός δεν συνεχίστηκε και δεν επανήλθε στη δημόσια συζήτηση;

Κατά τη γνώμη μου, ο βασικός λόγος είναι καθαρά πολιτικός, όχι τεχνικός.

Η σημερινή κυβέρνηση επέλεξε να εγκαταλείψει κάθε θεσμό που ήταν ορατά ταυτισμένος με την προηγούμενη κυβέρνηση, ακόμη κι αν λειτουργούσε και είχε τη μεγάλη αποδοχή των δημιουργών. Το Athens Games Festival ήταν «παιδί» της Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας και του τότε υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής, με σαφές αποτύπωμα του ΣΥΡΙΖΑ, έτσι δεν υπήρξε καμία πολιτική βούληση για να συνεχιστεί. Αντί η Ν.Δ. να χτίσει πάνω σε αυτό, προτίμησε να αφήσει τον ΕΚΟΜΕ για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα στα αζήτητα, μέχρι να τον αναδιαμορφώσει θεσμικά και να παρουσιάσει τις ίδιες πολιτικές των cash rebates και των κινήτρων για οπτικοακουστικές παραγωγές ως «δικές της» μεταρρυθμίσεις.

Η κυβέρνηση της Ν.Δ. αρκέστηκε στην εύκολη λύση: Να παρουσιάζει τα ιδιωτικά consumer events (Gameathlon, e-Gaming κ.λπ.) ως απόδειξη ότι «κάτι γίνεται» στο gaming. Έτσι, ο μοναδικός δημόσιος, θεσμικός χώρος B2B για το ελληνικό game dev αφέθηκε να σβήσει σιωπηρά, όχι επειδή δεν μπορούσε να λειτουργήσει, αλλά επειδή πολιτικά θεωρήθηκε ότι «ανήκει στους προηγούμενους» και δεν έπρεπε να έχει συνέχεια. Αυτό, όμως, δεν έχει κόστος στην αποτίμηση του δικού μας έργου, δεν σβήνονται τα πεπραγμένα, έχει κόστος στους δημιουργούς και στη χώρα.

Κατά τη διάρκεια του event στη Λάρισα, ο πρόεδρος του ΕΚΚΟΜΕΔ ανέφερε ότι η αξιοποίηση των χρηματοδοτικών εργαλείων παραμένει αργή και περίπλοκη, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει εντάξει το gaming στα πολιτιστικά προϊόντα, δημιουργώντας πρόσθετα εμπόδια. Πώς εκτιμάτε ότι αυτά τα ζητήματα επηρεάζουν την ανάπτυξη της ελληνικής gaming σκηνής;

Ας είμαστε ειλικρινείς: Τέτοιου είδους ισχυρισμοί είναι, τουλάχιστον, ανακριβείς. Στο ισχύον πλαίσιο του Creative Europe, τα video games αναφέρονται ρητά ως μέρος των πολιτιστικών και δημιουργικών βιομηχανιών, μέσα στον οπτικοακουστικό τομέα, μαζί με ταινίες, τηλεόραση και πολυμέσα. Υπάρχει, μάλιστα, ξεχωριστή γραμμή χρηματοδότησης «Video games and immersive content development», η οποία δίνει επιχορηγήσεις σε ευρωπαϊκά στούντιο για ανάπτυξη παιχνιδιών. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει εγκρίνει ειδικό ψήφισμα που αναγνωρίζει την πολιτιστική και οικονομική αξία των videogames και ζητά ενίσχυση του κλάδου. Άρα, δεν φταίει η «κακή Ευρώπη που δεν μας αναγνωρίζει». Φταίει ότι η νυν κυβέρνηση δεν αξιοποιεί επαρκώς αυτά τα εργαλεία και δεν έχει διαμορφώσει αντίστοιχη εθνική στρατηγική.

Δεύτερον, στις αρχές του 2025, διεθνή μέσα όπως το Variety αλλά και ο εγχώριος Τύπος κατέγραψαν σοβαρές καθυστερήσεις στις πληρωμές του ελληνικού cash rebate, σε σημείο που παραγωγές μιλούσαν για έλλειψη προβλεψιμότητας και κινδύνους ρευστότητας. Όταν ο ίδιος ο Οργανισμός -ο οποίος λειτουργούσε άψογα επί ημερών μας και κατάφερε να προσελκύσει δεκάδες διεθνείς παραγωγές, άρα και χρήματα και επενδύσεις για την ελληνική αγορά- αποκτά τη φήμη του «αργού και περίπλοκου μηχανισμού», είναι λογικό τα μικρά game studios να διστάζουν να βασιστούν πάνω του.

Τρίτον, η νυν κυβέρνηση έκανε μία πολιτική επιλογή που δείχνει ακριβώς πόσο χαμηλά έχει στην ιεράρχησή της τα games: Στο νέο σχήμα Cash Rebate Greece, τα σκέλη για ταινίες και animation πατούν κανονικά πάνω στο άρθρο 54 του Γενικού Απαλλακτικού Κανονισμού (ΓΑΚ) για οπτικοακουστικά έργα, ενώ το σκέλος CRGR–Video Game Development λειτουργεί ακόμη μόνο ως καθεστώς de minimis, με πολύ χαμηλά όρια ενίσχυσης και χωρίς κοινοποιημένο, μόνιμο schema στην Επιτροπή. Αυτό δεν είναι «εμπόδιο της Ε.Ε.». Είναι απόφαση της κυβέρνησης να κρατήσει τα games στο περιθώριο του πλαισίου ενισχύσεων.

Τέταρτον, σε αντίθεση με τη Γαλλία (30% φορολογική πίστωση για games), την Ιρλανδία (έως 32% Digital Games Tax Credit) ή τη Γερμανία (σταθερό ομοσπονδιακό funding scheme για games), η Ελλάδα δεν διαθέτει κανένα ειδικό tax credit για τον κλάδο· μόνο ένα rebate και σποραδικές επιχορηγήσεις. 

Θα είχε ενδιαφέρον -και θα ήταν μια κίνηση στοιχειώδους διαφάνειας- να μας πει ο πρόεδρος του ΕΚΚΟΜΕΔ και η κυρία Μενδώνη, υπουργός Πολιτισμού (σ.σ. ο Οργανισμός υπάγεται στο εν λόγω υπουργείο), τι ποσοστό των cash rebates που έχουν εγκριθεί μέχρι σήμερα αφορά πραγματικά video game development και όχι αποκλειστικά ταινίες και σειρές.

Άρα, όταν ο πρόεδρος του ΕΚΚΟΜΕΔ μεταθέτει την ευθύνη στην Ε.Ε., αποκρύπτει την ουσία: Δεν μας λείπουν τα ευρωπαϊκά εργαλεία. Μας λείπει η βούληση να τα διεκδικήσουμε και να τα χρησιμοποιήσουμε σωστά.

Στο πρόσφατο Game Developers Meetup της Λάρισας είδαμε ένα demo του indie game Καραγκιόζη, φτιαγμένο από ελληνικό studio, το οποίο μέσα από το παιχνίδι αναδεικνύει το θέατρο σκιών σε ένα κοινό που ενδεχομένως δεν το έχει γνωρίσει. Γιατί, κατά τη γνώμη σας, οι κρατικοί φορείς δεν αξιοποιούν τον κλάδο του gaming για να προβάλλουν συστηματικά τον πολιτισμό και τον τουρισμό μας εγχώρια μέσω της εκπαίδευσης αλλά και διεθνώς;

Το παράδειγμα από το meetup της Λάρισας, που αναφέρετε, δείχνει καθαρά πού βρισκόμαστε σήμερα: η δημιουργικότητα υπάρχει, αλλά η Πολιτεία, δυστυχώς, απουσιάζει.

Παρά τις προσπάθειες, τη μεγάλη συμμετοχή, τη δυναμική που αναπτύχθηκε το 2018, η σημερινή κυβέρνηση βλέπει τα video games σχεδόν αποκλειστικά μέσα από τον φακό του «εθισμού», της «βίας», των «παιδιών που κλείνονται στο δωμάτιο». Από αυτή τη μονοδιάστατη οπτική ξεκινούν και οι πολιτικές της. Αντί να αναγνωριστούν τα games ως σύγχρονο μέσο αφήγησης -ισότιμο με τον κινηματογράφο και τη λογοτεχνία- αντιμετωπίζονται ως κάτι από το οποίο πρέπει να «προστατεύσουμε» τη νεολαία.

Το υπουργείο Πολιτισμού παραμένει εγκλωβισμένο σε μια παλιά ιεραρχία «υψηλού» και «χαμηλού» πολιτισμού. Θέατρο, μουσική, εικαστικά στηρίζονται -και ορθώς. Τα ψηφιακά μέσα, όμως, η διαδραστική αφήγηση και το game design μένουν στο περιθώριο, με λίγες αποσπασματικές προσκλήσεις, χωρίς συνέχεια και χωρίς ξεκάθαρη στόχευση σε εκπαιδευτικά ή πολιτιστικά games.

Το υπουργείο Παιδείας αντιμετωπίζει την τεχνολογία σαν υποδομή (πλατφόρμες, tablet, εργαστήρια), όχι ως περιεχόμενο. Δεν υπάρχει σοβαρή στρατηγική για ένταξη serious games στο αναλυτικό πρόγραμμα ή για συνεργασία σχολείων με ελληνικά στούντιο. Ό,τι γίνεται, οφείλεται σε μεμονωμένους εκπαιδευτικούς ή σε ευρωπαϊκά projects που λήγουν και εξαφανίζονται.

Την ίδια στιγμή, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ειδική γραμμή στο Creative Europe για ανάπτυξη video games και immersive περιεχομένου, ενώ το Ευρωκοινοβούλιο έχει ψηφίσει ότι τα games είναι στρατηγικός κλάδος πολιτισμού. Χώρες όπως η Γαλλία (30% tax credit και ταμείο CNC), η Γερμανία (εθνικό πρόγραμμα χρηματοδότησης και περιφερειακά funds), η Πολωνία (GameINN) και η Ιρλανδία (Digital Games Tax Credit) έχουν σταθερά, γενναιόδωρα εργαλεία.

Παγκοσμίως, τα games χρησιμοποιούνται ως φορείς παιδείας και πολιτισμού: Το «This War of Mine» μπαίνει στη σχολική ύλη στην Πολωνία, το «Father and Son» του μουσείου MANN διαφημίζει τη Νάπολη, τα «Attentat 1942» και «Svoboda 1945» διδάσκουν τσέχικη ιστορία και τόσα άλλα. Η δε UNESCO αξιοποιεί games/VR για Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Κοινό μοτίβο αποτελεί η επίσημη ένταξη των games σε εκπαιδευτικές πολιτικές, μουσεία που παραγγέλνουν δικά τους παιχνίδια, μακροχρόνια εθνική στρατηγική.

Επί δικής μας διακυβέρνησης, από το 2016, με την ίδρυση του υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης, μαζί με τον Λευτέρη Κρέτσο, ο οποίος έκανε σπουδαίο έργο και σε αυτόν τον τομέα και σε μια σειρά ακόμα πρωτοβουλίες μας, και με μια δυναμική ομάδα συνεργατών μελετήσαμε, σχεδιάσαμε, τολμήσαμε. Συναντήσαμε και ακούσαμε τους δημιουργούς, είδαμε τις διεθνείς τάσεις και πρακτικές, προχωρήσαμε δημιουργώντας τον πρώτο πυρήνα της εθνικής στρατηγικής: Το Athens Games Festival, την ένταξη των games στο ΕΚΟΜΕ – Εθνικό Κέντρο Οπτικών Μέσων και Επικοινωνίας (νυν ΕΚΚΟΜΕΔ), το οποίο ιδρύσαμε για τη στήριξη της οπτικοακουστικής παραγωγής, τις εθνικές συμμετοχές σε εκθέσεις, όπως Gamescom και Nordic Game, όλα σε συνεργασία με τους ίδιους τους δημιουργούς. Η μεγάλη συμμετοχή και ο ενθουσιασμός των ανθρώπων του κλάδου αποτέλεσαν την καλύτερη απόδειξη ότι η πολιτική και η τόλμη μας ήταν σωστές και στον κατάλληλο χρόνο. Και έθεταν τη βάση για μια ακόμα καλύτερη πορεία και συμμετοχή της Πολιτείας σε σχετικές πρωτοβουλίες του κλάδου. 

Αυτό, δυστυχώς, έχει τελματώσει από το 2019 και μετά. Ακόμα και σήμερα, έξι χρόνια μετά, η κυβέρνηση της Ν.Δ. περιορίζεται σε γενικόλογες αναφορές περί «δημιουργικής οικονομίας» και αφήνει τους ανθρώπους του χώρου να παλεύουν μόνοι τους.

Σήμερα στη χώρα υπάρχουν μόνο ένα οριζόντιο cash rebate για οπτικοακουστικά, λίγες προσκλήσεις του ΥΠΠΟΑ και διάσπαρτα ερευνητικά projects.

Δεν υπάρχει εθνική στρατηγική που να ενώνει Παιδεία, Πολιτισμό, Ψηφιακή Διακυβέρνηση και Τουρισμό γύρω από τα games. Δεν υπάρχει μόνιμο πρόγραμμα για ελληνικά εκπαιδευτικά/πολιτιστικά παιχνίδια, ούτε συστηματική συνεργασία με την ένωση developers, τα στούντιο, τα πανεπιστήμια και τα μουσεία. Και, πάνω απ’ όλα, δεν έχει αλλάξει η κουλτούρα από το «τα games καταστρέφουν τα παιδιά» στο «τα games είναι εργαλείο για να μιλήσουμε στα παιδιά και στον κόσμο για τον πολιτισμό μας».

Το παιχνίδι με τον Καραγκιόζη δεν πρέπει να μείνει εξαίρεση. Χρειάζεται θεσμική αναγνώριση των video games, ως ισότιμης μορφής πολιτισμού και ένα εθνικό πρόγραμμα ψηφιακών παιχνιδιών για Παιδεία και Πολιτισμό, με σταθερούς πόρους και σαφείς στόχους. Οι δημιουργοί έχουν αποδείξει ότι μπορούν· το ζητούμενο είναι πότε θα το (ξανα)πιστέψει και η Πολιτεία.